Niedokrwistości często objawiają się maskowanymi objawami i trudno je zgadnąć. Hematolog dr Simonoski wyjaśnił czytelnikom „Doktora”, jakie są przyczyny i objawy niedoboru żelaza.

Wizytówka

♦ Dr Naum Simonoski jest absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Sofii w 2008 roku. Specjalizację „Hematologia Kliniczna” uzyskał po specjalizacji w Państwowym Specjalistycznym Szpitalu Aktywnego Leczenia Chorób Hematologicznych w Sofii, gdzie pracuje do dziś. Oprócz NSBALHZ dr Simonoski zajmuje się diagnostyką i terapią chorób krwi, narządów krwiotwórczych i układu limfatycznego oraz w Centrum Medycznym „FemiClinic”.

♦ Doktor Simonoski leczy anemię, trombocytopenię, leukopenię, ostre i przewlekłe choroby białaczkowe, powiększone węzły chłonne, choroby limfoproliferacyjne, choroby mieloproliferacyjne, melodoplastyczne, zaburzenia krzepnięcia krwi.

– Doktorze Simonoski, jak często występuje niedokrwistość z niedoboru żelaza?

– Według WHO niedobór żelaza jest najczęstszym niedoborem żywieniowym na świecie, dotykającym około 30% ludzi. Niedokrwistość z niedoboru żelaza wiąże się ze zwiększoną zachorowalnością, co prowadzi do zmniejszonej produktywności w pracy, zaburzeń rozwoju poznawczego dzieci. Dlatego niedokrwistość z niedoboru żelaza jest problemem istotnym społecznie. Dlatego należy odpowiednio zapobiegać, diagnozować i leczyć w odpowiednim czasie. Oznacza to wykrywanie i leczenie, gdy wystąpi. W przeciwnym razie anemia pogłębi się, po czym znacznie trudniej będzie przywrócić prawidłowe wartości hemoglobiny.

– Kiedy w organizmie człowieka pojawia się niedobór żelaza?

– Jeżeli badanie krwi wykaże, że u pacjenta występuje anemia, należy ustalić, czy jest to konsekwencja zmniejszonej produkcji, czy zwiększonego niszczenia czerwonych krwinek. Zmniejszona produkcja czerwonych krwinek (niski poziom hemoglobiny) może być wynikiem niedoborów żywieniowych, na przykład niedokrwistości z niedoboru żelaza. W takim przypadku należy szukać przyczyny niedoboru żelaza, w przeciwnym razie leczenie będzie jedynie objawowe.

Po znalezieniu przyczyny pacjenta można leczyć etiologicznie (eliminując przyczynę prowadzącą do tego stanu), a tym samym całkowicie wyeliminować problem. Jeśli leczenie ma charakter jedynie objawowy (leczy się skutki, a nie przyczynę), po jego przerwaniu pacjent ponownie dostanie anemii i będzie się kręcić w błędnym kole.

Po czym poznajemy, że rozwinęła się u nas anemia?

Niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje, gdy spożycie żelaza i zapasy tego pierwiastka śladowego w organizmie nie są wystarczające do utrzymania normalnej produkcji czerwonych krwinek. Niedostateczne spożycie żelaza z pożywieniem najczęściej prowadzi do niedokrwistości z niedoboru żelaza. Są też choroby, w których morfologia krwi wskazuje, że pacjent ma anemię, ale w tym przypadku jest to konsekwencja innego stanu lub choroby i nawet jeśli poziom żelaza jest niski, nie oznacza to, że jest to niedokrwistość z niedoboru żelaza, ale wymaga to bardziej dogłębnego przeglądu i badań.

Ponad 90% niedokrwistości z niedoboru żelaza wynika z niewystarczającego spożycia żelaza w diecie. Organizm może przez jakiś czas kompensować ten niedobór, ale gdy zapasy żelaza się wyczerpią, nie zachodzi już skuteczna erytropoeza (produkcja czerwonych krwinek) i pojawiają się objawy.

– Jakie są objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza?

– We wszystkich grupach wiekowych niedokrwistość ta charakteryzuje się tymi samymi objawami. Przede wszystkim jest to zmęczenie i zmęczenie łatwe przy minimalnym wysiłku fizycznym. Jeśli na przykład osoba z prawidłowym poziomem hemoglobiny wejdzie bez wysiłku dziesięć stopni, to dla osoby z niską hemoglobiną pokonanie tych schodów będzie nie lada wyzwaniem – będzie jej brakować tchu, będzie miała kołatanie serca.

Warunki te prowadzą do utraty motywacji do pracy, gdyż człowiek nie ma już energii, w związku z tym będzie chorował, będzie nieobecny w pracy, nie będzie mógł wykonywać normalnych codziennych czynności. Na przykład matki małych dzieci tłumaczą swoje zmęczenie opieką nad dziećmi, ale w rzeczywistości problem może mieć podłoże hematologiczne – jakiś rodzaj anemii.

Doktor Nahum Simonoski

– Które pokarmy zawierają najwięcej i w pełni przyswajalnego żelaza?

– Istnieje różnica w zawartości żelaza i jego wchłanianiu w żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Najwyższą zawartość żelaza mają produkty pochodzenia zwierzęcego. Są to mięsa czerwone, a przede wszystkim wołowina, następnie wieprzowina i na końcu kurczak.

Warzywa zawierają o dwie trzecie mniej żelaza niż mięso

Największą zawartością żelaza w żywności pochodzenia niezwierzęcego są orzechy i nasiona, suszone owoce, pełnoziarniste makarony i pieczywo, rośliny strączkowe (fasola, soczewica i ciecierzyca), ciemnozielone warzywa liściaste (szpinak, buraki ćwikłowe i brokuły) i inne. Błędnie uważa się, że szpinak zawiera najwięcej żelaza ze wszystkich produktów spożywczych, choć w rzeczywistości jest go trzy razy mniej niż mięso.

Warto o tym wiedzieć, ponieważ w dzisiejszych czasach odżywianie stało się również modą. Wiele osób decyduje się na dietę wegetariańską lub wegańską lub unika pewnych pokarmów, o których gdzieś przeczytały, że są szkodliwe. Ale prędzej czy później tym ludziom na wysypiskach zabraknie żelaza.

Oprócz niedostatecznego odżywiania, u wielu kobiet w wieku rozrodczym występuje jeszcze jedna przyczyna niedokrwistości z niedoboru żelaza – ciężki cykl menstruacyjny. Krwawienie podczas miesięcznego cyklu miesiączkowego u kobiet musi zostać wyrównane. Jeśli cykl jest dłuższy, prędzej czy później zapasy żelaza się wyczerpują i pojawia się anemia z niedoboru żelaza.

To wszystko są łagodne warunki. Nie mówimy o patologii złośliwej – chorobach złośliwych i związanej z nimi anemii. Zdarzają się także rzadkie choroby hematologiczne, którym towarzyszy niedokrwistość. Na przykład w talasemii występuje anemia, ale jest to konsekwencja mutacji genetycznej, a ferrytyna i żelazo są w normie.

– Wiele osób przepisuje sobie badania i zaczyna przyjmować suplementy żelaza. Co im doradzisz?

– Warto prowadzić profilaktykę zdrowotną, gdyż co pół roku każdy człowiek poddaje się badaniu krwi. Wystarczy sprawdzić, czy wartości hemoglobiny są w normie. Jeśli zostanie wykryta anemia, należy zrozumieć, co to jest – czy jest konsekwencją niedoboru żelaza, czy niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego.

Są to dwa różne schorzenia i inny rodzaj niedokrwistości, z inną metodą leczenia. Niedokrwistość z niedoboru żelaza ma charakter hipochromiczny i mikrocytarny, co oznacza, że ​​sam erytrocyt jest mały i zawiera niewielką ilość hemoglobiny. Podczas niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego erytrocyt jest duży, megaloblastyczny.

Przydatne przepisy na anemię

Pacjentom często podaje się oba produkty – zarówno żelazo, jak i kwas foliowy, a także witaminę B12, co jednak nie jest profesjonalne. Należy dokładnie określić, na czym polega niedokrwistość, a następnie przystąpić do odpowiedniego leczenia.

Moja inna rada jest taka, że ​​ludzie nie powinni samodzielnie przepisywać żelaza ani innych preparatów, ponieważ za badaniem krwi kryje się wiele informacji, które może poprawnie zinterpretować jedynie hematolog. Bo hematolog ma duże doświadczenie – codziennie interpretuje od 50 do 100 zdjęć krwi. W przypadku wystąpienia niedokrwistości należy skonsultować się z hematologiem, który zaleci odpowiednie leczenie. Jeśli problemem jest choroba nowotworowa, zostanie ona wykryta wcześniej i będzie można na czas zareagować.

– Co powinna wiedzieć kobieta w ciąży na temat zapobiegania niedoborom żelaza?

– Niestety, wiele młodych kobiet ma niedobór żelaza jeszcze przed zajściem w ciążę, a w czasie ciąży pogłębia się on i nie da się go wyrównać, niezależnie od zmiany nawyków żywieniowych i przyjmowania suplementów diety.

Dlatego już na początku ciąży, jeśli w morfologii krwi wykazano obniżony poziom hemoglobiny, należy zbadać poziom żelaza, ferrytyny, transferyny, składnika wiążącego żelazo i skonsultować się z hematologiem, który odpowiednio oceni wyniki, musi być zrobione. Dobrze jest także monitorować te poziomy przez cały okres ciąży. Nie jest jednak wskazane przyjmowanie jakichkolwiek suplementów bez konsultacji z lekarzem.

Mara KALCZEWA