Z pozostałości zębów i kości możemy dowiedzieć się, na jakie choroby cierpieli nasi przodkowie tysiące lat temu.

Sekwencjonowanie ludzkiego DNA ze szczątków umożliwia śledzenie trendów w chorobach neurologicznych i okresów ich występowania. Geny wyjaśniają również, dlaczego pewne grupy populacji są bardziej podatne na pewne choroby niż inne.

Stwardnienie rozsiane jest jedną z pierwszych pojawiających się chorób neurologicznych. Choroba ośrodkowego układu nerwowego wywodzi się ze stepów pontyjsko-kaspijskich, obejmujących dzisiejszą Ukrainę, Kazachstan i południowo-zachodnią Rosję. Najstarszy znaleziony gen powiązany ze stwardnieniem rozsianym pochodzi sprzed 34 000 lat. Do takiego wniosku doszli naukowcy z Cambridge w Wielkiej Brytanii i Kopenhagi w Danii w ramach wspólnego projektu.

Następnie geny predysponujące do choroby zostały sprowadzone do Europy Środkowej przez lud Yamnaya – żyli oni w epoce chalkolitu, między 3300-2600 p.n.e. Około 233 wariantów genetycznych może zwiększać ryzyko stwardnienia rozsianego i odkryto je w starożytnych szczątkach sprzed tysięcy lat.

Jednak geny predysponujące do stwardnienia rozsianego odegrały również kluczową rolę w przetrwaniu starożytnych ludzi – te same geny chroniły rolników przed infekcjami przenoszonymi przez zwierzęta gospodarskie, takie jak krowy i owce.

W toku badań naukowych ustalono także pewne cechy populacji dzisiejszej Europy Środkowej, które zostały genetycznie przekazane przez lud Yamnaya. Fizycznie mieszkańcy północno-zachodniej Europy są wyżsi od mieszkańców Europy południowej. Wysoki wzrost pochodzi od ludu Yamnaya, którego przedstawiciele w przeszłości najwyraźniej osiedlali się bardziej w tej części starego kontynentu.

Różni Europejczycy są genetycznie predysponowani do różnych chorób. Na przykład mieszkańcy Europy Południowej są genetycznie predysponowani do choroby afektywnej dwubiegunowej, podczas gdy mieszkańcy północno-zachodniej części Europy są bardziej narażeni na stwardnienie rozsiane. Mieszkańcy Europy Wschodniej są obciążeni większym ryzykiem genetycznym cukrzycy typu 2 i choroby Alzheimera.

Inne wnioski z badania są takie, że zdolność trawienia produktów mlecznych pochodzenia zwierzęcego (czyli tolerancję na laktozę) rozwinęliśmy po raz pierwszy około 6000 lat temu, a zdolność przetrwania na diecie bogatej w warzywa około 5900 lat temu.

Bibliografia:
Uniwersytet Cambridge. „Zdumiewające” odkrycia – naukowcy odkrywają zaskakujące pochodzenie chorób neurodegeneracyjnych.

Barrie, W. Podwyższone ryzyko genetyczne stwardnienia rozsianego pojawiło się w populacjach pasterzy stepowych. https://www.nature.com/articles/s41586-023-06618-z
Irving-Pease, E. Krajobraz selekcji i dziedzictwo genetyczne starożytnych Europejczyków. https://www.nature.com/articles/s41586-023-06705-1
Allentoft, M. Genomika populacji polodowcowej zachodniej Eurazji.