Według danych zarejestrowanych w 2017 roku 60,6% dorosłej populacji Białorusi ma nadwagę, a 25,4% jest otyłych.

Podobne dane dotyczą dorosłej populacji Rosji. W innych krajach dane te mogą się różnić, ale cały świat charakteryzuje się wzrostem liczby chorób – podwojonym w ciągu ostatnich 10 lat.

Ponadto uruchomione przez Światową Organizację Zdrowia programy promujące aktywny tryb życia i zdrową, zbilansowaną dietę nie przyniosły poprawy sytuacji.

Trzeba zrozumieć, że otyłość i jej konsekwencje to nie tylko kwestie estetyczne – mówi Maksym Burikow.

Przede wszystkim jest to choroba o bardzo poważnych konsekwencjach, wymagająca poważnego leczenia pod okiem lekarzy różnych specjalności.

Dlaczego jest to niebezpieczne?

Otyłość, będąc chorobą, powoduje pojawienie się i rozwój nowych stanów patologicznych, a także pogarsza te, które dana osoba miała przed krytyczną zmianą masy ciała. Dzieje się tak z różnych powodów.

1. Naruszenie funkcji narządów. Organizm potrzebuje tkanki tłuszczowej jako „rezerwy energetycznej”, zapewnia izolację termiczną organizmu, a także przy jej udziale wytwarza wiele substancji hormonopodobnych.

Wpływają na metabolizm, wrażliwość na insulinę, układ rozrodczy i odpornościowy człowieka. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi jednak do zaburzeń w produkcji tych substancji, co prowadzi do zaburzeń funkcjonowania wielu układów.

2. Proces zapalny. Nadmiar tkanki tłuszczowej wytwarza substancje wywołujące subkliniczne zapalenie ogólnoustrojowe (mediatory i cytokiny). Na tym tle rozwijają się kolejne stany patologiczne i choroby.

3. Obciążenie mechaniczne. Nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje dodatkowe obciążenie mechaniczne organizmu. Mówimy o zwiększonym nacisku na stawy, mięśnie i kości, co może prowadzić do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, bólów kręgosłupa i powstawania przepuklin. Pod naciskiem tkanki tłuszczowej narządy wewnętrzne mogą ulec przemieszczeniu, co poważnie wpłynie na jakość ich pracy.

4. Stres psychiczny. Nowoczesne ideały estetyczne zakładają brak nadwagi. Tak czy inaczej, na osoby otyłe wywierana jest presja społeczna.

Pod wpływem stresu zwiększa się ryzyko zachorowania na choroby psychiczne: depresję i zaburzenia lękowe, które z kolei negatywnie wpływają na zachowania żywieniowe.

Powszechne i niebezpieczne

Otyłość jest chorobą nawracającą, która jest nie tylko niebezpieczna sama w sobie, ale także jest czynnikiem zaostrzającym. W czerwonej strefie ryzyka znajdują się choroby, które wraz z otyłością rozmnażają się, zwiększają negatywny wpływ na organizm i zwiększają ryzyko życia, znacznie obniżając jego jakość.

Cukrzyca typu 2 (DM 2). Hormon insulina ma za zadanie transportować glukozę z krwi do komórek organizmu, w przypadku otyłości organizm nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny lub nie wykorzystuje jej prawidłowo.

Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 wzrasta 2-krotnie w przypadku otyłości w I stopniu, 5-krotnie w przypadku otyłości w II stopniu zaawansowania i ponad 10-krotnie w przypadku otyłości w III-IV stopniu zaawansowania. Około 80% pacjentów chorych na cukrzycę typu 2 charakteryzuje się różnym stopniem otyłości.

Nadciśnienie tętnicze. Nadmiar tkanki tłuszczowej zwiększa objętość krwi i ogólny opór przepływu krwi, co może prowadzić do zwiększonego ciśnienia w tętnicach.

Przejściowy lub trwały wzrost ciśnienia krwi może powodować nadciśnienie tętnicze, które jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca i przewlekłej niewydolności serca.

Choroby serca i naczyń krwionośnych. Nadmiar tłuszczu w organizmie może powodować stwardnienie i zwężenie tętnic oraz zwiększać poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi.

Może to prowadzić do powstawania płytek i zatorów w tętnicach, zmniejszając dopływ krwi do serca i zwiększając ryzyko chorób serca.

Bezdech senny. Nadmiar tkanki tłuszczowej może znacząco zmienić anatomię górnych dróg oddechowych. Podczas snu może to powodować niedrożność dróg oddechowych – bezdech senny powoduje okresy zaprzestania oddychania lub zmniejszoną wentylację podczas snu. W rezultacie nie tylko pogarsza to jakość snu, ale także zwiększa ryzyko udarów mózgu.

Zapalenie kości i stawów. Dodatkowy nacisk mechaniczny na tkankę łączną i stawy, szczególnie na kolana, biodra i kręgosłup, jest częstym objawem nadwagi i otyłości. Stawy i chrząstki mogą ulec uszkodzeniu, a z biegiem czasu dana osoba może znacznie ograniczyć ruchy i odczuwać ból.

Onkologia. W tej grupie chorób trudno jest określić jednoznaczną przyczynę, jest to raczej zespół czynników.

W przypadku niektórych rodzajów raka, w tym piersi, okrężnicy, przełyku, żołądka i trzustki, otyłość znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka. Utrata masy ciała w tym przypadku, także po operacji bariatrycznej, poważnie zmniejsza to ryzyko.

Jak schudnąć przy chorobach przewlekłych

Proces odchudzania u osoby, u której nie zdiagnozowano chorób przewlekłych i ma nadwagę, oraz u osoby, która „napracowała się” na patologie, może się różnić. Jeśli cierpisz na pewne schorzenia, takie jak cukrzyca, problemy z tarczycą lub choroba zwyrodnieniowa stawów, może być konieczne:

• dokładniejsze badanie na początek, aby określić nie tylko BMI i stopień otyłości, ale także aktualny stan i stopień rozwoju choroby przewlekłej;
• indywidualne planowanie diety;
• indywidualne podejście do rozwoju i doboru intensywności aktywności fizycznej (w przypadku niektórych chorób zauważalne są ograniczenia);
• uważne monitorowanie leków i ich wpływu na przebieg leczenia: leki stosowane w chorobach przewlekłych mogą wpływać na metabolizm i proces odchudzania, powodując np. zwiększenie apetytu lub spowolnienie metabolizmu;
• uwaga na stan emocjonalny i psychiczny: odgrywa dużą rolę w procesie odchudzania dla każdej osoby, a dla tych, którzy mają diagnozę, znaczącą.

Jeśli dana osoba ma „bukiet chorób”, proces odchudzania powinien być monitorowany przez multidyscyplinarny zespół lekarzy, który będzie brał pod uwagę różnorodne czynniki i stopień rozwoju choroby.

Ale nawet przy braku chorób przewlekłych zaleca się konsultację nie tylko z dietetykiem, ale także z innymi lekarzami (endokrynologiem, terapeutą, chirurgiem).

Faktem jest, że istnieją potwierdzone dane ilościowe dotyczące bardzo niskiego prawdopodobieństwa utraty masy ciała i stabilizacji w otyłości bez udziału lekarzy, w tym chirurgów bariatrycznych: dla mężczyzn szanse na osiągnięcie prawidłowej masy ciała wynoszą zaledwie 1 na 210, a dla kobiet nie jest dużo lepiej – 1 na 124.

Wcześniej powiedzieliśmy Ci, jakie pokarmy powinieneś jeść, aby zachować zdrowie wątroby.