W sezonie infekcji wirusowych zapalenie oskrzeli jest jedną z możliwych chorób u dzieci. Jest to jeden z 5 głównych powodów wizyt u lekarza na całym świecie

Zapalenie oskrzeli reprezentuje zapalenie dolnych dróg oddechowych, w które zaangażowane są oskrzela, a proces zwykle obejmuje także część tchawicy i/lub oskrzelików. W przebiegu zapalenia oskrzeli dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej i obserwuje się wzmożoną produkcję śluzu. U zdrowych dzieci ostre zapalenie oskrzeli rzadko występuje jako pierwotna infekcja bakteryjna. Najczęściej jest powikłaniem ostrej infekcji wirusowej.

Według rodzaj procesu zapalnego zapalenie oskrzeli może być nieżytowe, ropne, nieżytowo-ropne i zanikowe.
Według przebieg choroby Są obserwowani:

• Ostry – z nagłym początkiem;
• Przewlekły – definiowany jako obecność kaszlu trwającego dłużej niż 3 tygodnie. Część specjalistów nie jest z tym zgodna i u dzieci stosuje się definicję obowiązującą u dorosłych: obecność produktywnego kaszlu przez co najmniej 3 miesiące w roku, przez dwa kolejne lata;
• Nawracający, który powtarza się 3-4 razy w ciągu 2 kolejnych lat.

Sam przepływ może być lekki, średniociężki i ciężki.

Jakie są przyczyny zapalenia oskrzeli?

U dzieci najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzeli są wirusy (do najczęstszych przyczyn należą grypa, paragrypa, nosorożec, adeno-, RSV; rzadziej mogą być Ludzki bocawirus, wirus Coxackie). W wieku powyżej 6 lat czynnikiem sprawczym często mogą być głównie bakterie – paciorkowce, gronkowce, pneumokoki, H.influenzae, M.catarrhalis, Ch.Pneumoniae, M.species i inni.
Należy pamiętać, że jako czynniki predysponujące określa się obecność przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok, astmy oskrzelowej, innych objawów alergicznych, refluksu żołądkowo-przełykowego i przewlekłego zapalenia migdałków. U dzieci z takimi problemami częściej występuje zapalenie oskrzeli, obserwuje się także przewlekłe i nawracające zapalenie oskrzeli.

Z patofizjologicznego punktu widzenia w wyniku niszczącego działania wirusów i bakterii zwiększa się przepuszczalność błon śluzowych, rozwijają się obrzęki i nacieki komórek zapalnych oraz upośledzony jest oczyszczanie śluzowo-rzęskowe. Wszystko to na tle stosunkowo wąskich dróg oddechowych u dzieci prowadzi do rozwoju zespołu obturacyjnego oskrzeli. Szczególnie u dzieci do 3. roku życia często mówi się o obturacyjnym zapaleniu oskrzeli.

Jakie są objawy kliniczne?

Infekcje wirusowe zwykle rozpoczynają się ostro od gorączki, ogólnego zmęczenia, zajęcia górnych dróg oddechowych – kataru, zapalenia gardła. Zwykle po 2-3 dniach pojawia się suchy, drażniący kaszel, może pojawić się uczucie ciężkości w klatce piersiowej, po czym kaszel staje się wilgotny. Najważniejszą rzeczą w klinice zapalenia oskrzeli jest właśnie kaszel – ropny śluz (u małych dzieci, które nie mogą odkrztuszać i wypluwać wydzielin, podczas silnego kaszlu może wystąpić chęć wymiotowania).

Na tle tego kaszlu można zaobserwować zmiany w oddychaniu, wraz z rozwojem zespołu obturacyjnego oskrzeli, trudności w oddychaniu i niewydolności oddechowej.

Podczas przeglądu obserwuje się dynamikę znaleziska fizycznego w czasie. Początkowo ustala się szorstki oddech pęcherzykowy z pojedynczymi suchymi świszczącymi oddechami obustronnie. Stopniowo dodaje się średnio wilgotne rzędy, przykręgowo i u nasady.

Ustala się tachydyspnea, obustronne osłabienie oddechu z przedłużonym wydechem. Hipersoniczny ton perkusyjny. Temperatura jest podgorączkowa, nawet normalna.

Diagnozę zwykle stawia się na podstawie historii choroby i obraz kliniczny. Badania laboratoryjne można zlecić według własnego uznania. Można z nich wykryć zwiększoną aktywność zapalną, bez konkretnych zmian. Analiza gazometryczna krwi z objawami BOS może wykazywać łagodną do umiarkowanej hipoksemię, saturacja utrzymuje się powyżej 95%. Na zdjęciu rentgenowskim płuc stwierdza się wzmocniony wzór naczyniowy, powiększoną wnękę, dane rentgenowskie BOS (poziomy przebieg żeber, zwiększoną przezroczystość miąższu, płaskie kopuły przepony).

Na podejrzenie infekcji bakteryjnej wyznacza się badanie mikrobiologiczne plwociny.

Terapia

Najpierw leczenie jest symptomatyczne. W większości przypadków wystarczy monitorowanie temperatury w pierwszych dniach i zapewnienie odpowiedniego spożycia wody i płynów doustnie.
W zależności od podejrzanego lub udowodnionego czynnika sprawczego dodaje się odpowiednie leczenie etiologiczne.